Mục lục:
- Bài mẫu số 1
- Bài mẫu số 2
Giáo án bài Nhớ rừng, mẫu số 1:
A. Mục tiêu cần đạtGiúp HS:
1. Kiến thức
- Hiểu sơ qua về phong trào thơ mới. Chiều sâu tư tưởng yêu nước thầm kín của lớp thế hệ trí thức tây học: Chán ghét thực tại, vươn tới cuộc sống tự do.
- Nắm và hiểu được hình tượng nghệ thuật độc đáo, có nhiều ý nghĩa của bài thơ
2.Kĩ năng
- Nhận biết được tác phẩm thơ lãng mạn.
- Phân tích được những chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong tác phẩm.
3. Thái độ
- Giáo dục ý thức bị mất nước nô lệ là đau khổ...
B. Trọng tâm
- Đọc
+ Phân tích P1
C. Chuẩn bị
- GV: Soạn GA
+ máy chiếu+ Chân dung tác giả
+ Tranh ảnh
- HS: Đọc SGK+ Soạn văn
D. Hoạt động lên lớp
1. Kiểm tra(1')
-Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh.
2. Giới thiệu bài
3. Bài mới
Đầu thế kỉ 20, văn học Việt Nam có nhiều biến động với nhiều hiện tượng trào lưu văn học mới. Đặc biệt là sự xuất hiện của thơ mới
Thế Lữ là một nhà thơ đi tiên phong trong phong trào thơ mới
"Nhớ rừng" là cảm nhận nét đẹp của nhà thơ cũng như tâm sự của nhà thơ
Hoạt động của giáo viên và học sinh
H/s đọc chú thích SGK
Trình bày những nét cơ bản về tác giả Thế Lữ?
Giáo viên mở rộng:
Ông lấy bút danh là "Thế Lữ" ngoài việc chơi chữ (nói lái) còn có ngụ ý: Ông tự nhận mình là người lữ hành nơi trần thế, chỉ biết tìm đến cái đẹp:
Tôi là người bộ hành phiêu lãng
Đường trần gian xuôi ngược để rong chơi
(Cây đàn muôn điệu).
Là nhà thơ tiêu biểu cho phong trào thơ mới chặng đầu, là cây bút dồi dào và tài năng nhất. Ông có công cùng với Lưu Trọng Lư, Vũ Đình Liên, Xuân Diệu...đem lại chiến thắng vẻ vang cho thơ mới trong cuộc giao tranh quyết liệt với thơ cũ.
Thế Lữ đi tìm cái đẹp ở mọi nơi mọi lúc: Thiên nhiên, Mĩ thuật, Âm nhạc...đều có mặt trong thơ ông. Nhưng thơ Thế Lữ vẫn mang nặng tâm tư thời thế mà "Nhớ rừng" là tiêu biểu, đặc sắc nhất. Bài thơ diễn tả tâm sự u uất của con hổ bị sa cơ- người anh hùng chiến bại. Tuy chiến bại mà vẫn đẹp, vẫn lẫm liệt ngang tàng. Tác phẩm đã đem lại tiếng vang lớn trong thơ ca VN một thời.
Nêu các tác phẩm chính?
Nêu những hiểu biết của em về bài thơ "Nhớ rừng"?
GV hướng dẫn cách đọc:
Đọc chính xác, rõ ràng, giọng điệu thống thiết, phù hợp với nội dung cảm xúc của mỗi đoạn thơ.
GV đọc mẫu, gọi HS đọc nối tiếp.
Nhận xét cách đọc của HS
Giải thích từ khó
Bài thơ được viết theo thể loại nào?
Dựa vào nội dung, em có thể chia bài thơ thành mấy phần? Nội dung từng phần?
HS đọc khổ 1.
Lời con hổ trong cảnh tù hãm ở vườn bách thú được miêu tả qua những chi tiết nào?
Nhận xét về giọng điệu của hai khổ thơ đầu?
Giọng thơ ấy giúp em hiểu gì về tâm trạng con hổ?
GV: "Gậm một khối...sắt" động từ "Gậm" đã diễn tả nỗi uất ức, gò bó, trói buộc và 1 cảnh ngộ tù túng, vô vị, không lối thoát. Các thanh trắc dồn cả vào đầu và cuối câu như kìm nén uất ức, bất lực, nhất là với 1 loài ưa tự do, tung hoành như hổ. Câu thơ đầu với những âm thanh chói tai, đặc quánh thì đến câu thứ hai lại buông xuôi như 1 tiếng thở dài với toàn những thanh bằng "Ta nằm dài..." Như kéo dài thêm nỗi đau
Đọc những câu thơ tiếp theo, em thấy hổ bày tỏ thái độ gì với những người, những vật xung quanh?
Em có nhận xét gì về thái độ của hổ thông qua cái nhìn ấy?
GV: Không phải ngẫu nhiên trong đoạn thơ tiếp theo, 6 câu thơ liền đều bộc lộ sự khinh thường (4 câu nói về người, 2 câu nói về đồng loại) nhưng có lẽ niềm căm phẫn con người, giống người mới đủ sức tạo nên 1 giọng thơ hằn học như vậy.
Oái oăm thay, cái nhìn kiêu hãnh, khinh thường kẻ khác lại xuất phát từ một thân phận như thế nào?
GV: "Phải làm trò lạ mắt....Chịu ngang bầy cùng..."
Những câu thơ trên giúp em hiểu thêm điều gì về cảnh ngộ của hổ lúc này?
GV: Bi kịch ấy được thể hiện rất rõ. Một chúa sơn lâm lừng lẫy mà phải chịu "sa cơ", chẳng qua chỉ là sa cơ lỡ bước thôi nhưng thật trớ trêu là hổ lại biết suy nghĩ chứ không như bọn gấu "dở hơi" và cặp báo "vô tư lự" kia nên nó vô cùng ngán ngẩm.
Tác giả đã sử dụng bút pháp nghệ thuật gì khi miêu tả tâm trạng hổ? Hiệu quả của nó?
GV: Vì vậy ta mới thấy con hổ có suy nghĩ nội tâm thật dữ dội. Bằng lối nói nhân hoá, giọng thơ tự sự cho ta thấy được thực tại buồn chán nhưng cũng đầy kiêu hãnh; nỗi khát khao tự do đang giằng xé nội tâm của hổ.
Lời tâm sự của hổ cũng là lời tâm sự của ai? Nó được diễn tả như thế nào?
GV: bài thơ ra đời vào những năm 40 của thế kỉ XX. Lúc này đất nước ta đang chịu sự đô hộ của thực dân Pháp, 1 cổ hai tròng...cũng hệt như lúc này, hổ đang sống trong vườn bách thú. Biết vậy, nghĩ vậy nhưng không thể làm gì được
Nội dung
1.Tác giả :
- Thế Lữ (1907-1989) tên khai sinh là Nguyễn Thứ Lễ, quê ở Bắc Ninh.
- Là nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào thơ mới.
- Tác phẩm chính : Mấy vần thơ (1935) Vàng và máu (1934)...
2. Tác phẩm:
- "Nhớ rừng" là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Thế Lữ, in trong tập " Mấy vần thơ" và được đánh giá là tác phẩm mở đường cho sự chiến thắng của thơ mới
3. Đọc- hiểu chú thích
- Thể thơ: 8 chữ
4. Bố cục: 3 phần
+ Phần 1: (đoạn 1+4): Con hổ ở vườn bách thú.
+ Phần 2: (đoạn 2+3): Cảnh con hổ ở chốn giang sơn hùng vĩ của nó.
+ Phần 3: (đoạn 5): Nỗi khao khát được trở về với cội nguồn.
1.Tâm trạng và cảnh ngộ thực tại của con hổ trong vườn bách thú.
Tâm trạng:
Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt
Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua
NT: Giọng thơ như lời giận dữ, một tiếng thở dài ngao ngán.
=> Tâm trạng uất ức, căm hờn, chán ngán, bất lực.
Khinh:
+ Lũ người: ngạo mạn, ngẩn ngơ
+ Lũ vật: vô tư lự.
=> Kiêu hãnh, coi thường kẻ khác.
Thân phận: Làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi.
=> Cảnh ngộ trớ trêu
NT: Nhân hoá => Con hổ như con người, mang tâm trạng như con người.
=> Lời tâm sự của người dân VN: phải sống cuộc đời gò bó, tăm tối, tầm thường đầu thế kỉ XX.
2.Cảnh con hổ ở chốn giang sơn hùng vĩ của nó.
Cảnh sơn lâm:
- Bóng cây già
- Tiếng gió gào ngàn
- Giọng nguồn hét núi
Điệp từ, động từ mạnh, chọn lọc từ ngữ gợi hình ảnh núi rừng hùng vĩ nhưng đấy bí ẩn
Hình ảnh con hổ:
- Dõng dạc, đường hoàng
- Lượn tấm thân như sóng cuộn
- Mắt thần khi đã quắc
- Mọi vật đều im hơi
- Chúa tể cả muôn loài
Nhịp thơ thay đổi, hình ảnh đẹp lãng mạn gợi vẻ uy nghi kiêu hùng của vị chúa tể
- Nào đâu những đêm vàng
- Đâu những chiều
- Than ôi!...
Hình ảnh thơ lãng mạn, có nhiều tầng ý nghĩa, độc đáo trong sử dụng ngôn từ, nhân hóa
Đó là sự tiếc nuối một thời oanh liệt, khao khát tự do
->Tiếng lòng của người dân yêu nước
Hình ảnh đối lập:
- Cảnh tù túng tầm thường và giả dối
- Cảnh sống phóng khoáng tự do
-> căm ghét sự tù túng và khát vọng tự do
3. Nỗi khát khao được trở về với cội nguồn
- Hỡi oai linh ... hùng vĩ.
- Ta đương theo giấc mộng ngàn ...
-> Giọng bi tráng, dữ đội
=> Bộc lộ trực tiếp, mãnh liệt nỗi nhớ; sựnuối tiếc cảnh sống tự do à Khát vọng giải phóng dân tộc
E. Tổng kết
1. Nội dung:
- Thể hiện niềm khát khao tự do mãnh liệt, nỗi chán ghét cảnh sống tù túng, tầm thường, giả dối.
- Khơi gợi lòng yêu nước thầm kín của người dân mất nước thuở ấy.
2. Nghệ thuật
- Bài thơ tràn đầy cảm xúc lãng mạn.
- Hình ảnh, hình tượng thơ độc đáo, hoành tráng, giàu chất tạo hình.
- Nghệ thuật "điều khiển đội quân Việt ngữ" tài hoa của viên tướng thi từ Thế Lữ.
Giáo án bài Nhớ rừng, mẫu số 2:
A.Mục tiêu bài học
Cảm nhận được niềm khao khát, tự do mảnh liệt, nổi chán ghét sâu sắc thực tại tù túng, tầm thường, giả dối được thể hiện trong bài thơ qua lời con hổ bị nhốt ở trong vườn bách thú.
Thấy được giá trị nghệ thuật đặc sắc, bút pháp lãng nạn, truyền cảm của bài thơ
B.Tiến trình lên lớp
I.Ổn định: ổn định lớp, kiểm tra sĩ số
II.Kiểm tra bài cũ: không trả bài vì tiết trước là tiết ôn tập
III.Giới thiệu bài mới:
Khát vọng tự do luôn là đề tài lớn của các nhà thơ, nhà văn trong giai đoạn 1930-1945. nhưng mỗi nhà thơ lại bộc lộ niềm khao khát tự do của mình theo một cách riêng, làm cho tiếng nói tự do càng thêm phong phú. Thế Lữ đã mượn lời con hổ-chúa tể của rừng xanh bị giam cầm trong vườn bách thú để nói lên niền khao khát tự do, nuốitiếc một quá khứ huy hoàng củamình. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu bài thơ Nhớ rừng của Thế Lữ
Hoạt động của giáo viên
1. Đọc hiểu chú thích
Dựa vào chú thích em hãy nêu vài nét về tác giả?
Tác phẩm?
2. Đọc hiểu văn bản
a. Bài thơ được chia làm 5 đoạn, em hãy cho biết nội dung của mỗi đoạn
GV chuyển: 5 đoạn của bài thơ là một chuổi tâm trạng nối tiếp nhau một cách tự nhiên, logic trong nội tâm của con hổ giống như trong nội tâm của con người vậy
Trong bài cóhai đoạn được miêu tả đầy ấn tượng đó là những cảnh nào?
b. Đọc khổ 1 và cho biết câu đầu có nhưng từ nào đáng chú ý? Qua đó câu thơ thể hiện tâm trạng gì của con hổ?
Vì sao con hổ lại căm hờn đến thế?
Tư thế nằm dài của con hổ thể hiện điều gì?
Thông qua tâm trạng của con hổ tác giả muốn thể hiện điều gì?
GV bình: Đoạn thơ đầu đã chạm ngay vào nổi đau mất nước, nổi đau của người dân thời bấy giời, nổi ngao ngán của con hổ cũng chính là nổi ngao ngán của người dân trong cảnh đời u tối bao trùm khắp đất nước.
c. Cũi sắt có thể giam cầm được thể xác nhưng không giam giữ được tư tưởng của con hổ?
Cảnh núi rừng nơi chúa tể sơn lâm được miêu tả như thế nào trong đoạn 2,3?
Em có nhận xét gì về cách dùng từ?
Hình ảnh con hổ được miêu tả như thế nào ?
Tâm trạng con hổ lúc này như thế nào?
Những kỷ niệm của con hổ đối với núi rừng?
Biện pháp tu từ nào được sử dụng ở đây?
GV: Có thể xem bốn thời điểm như một bộ tranh tứ bình về cảnh giang sơn của chúa sơn lâm? Cuối khổ 3 là câu hỏi tu từ vậy nó có tác dụng gì?
GV: Câu thơ cuối cùng tràn ngập cảm xúc buồn thương, thất vọng, nuối tiếc, nó như một tiếng thở dài ai oán của con hổ. Đó không chỉ là tâm trạng của con hổ mà còn là tâm trạng của một lớp người Việt Nam trong thời nô lệ, mất nước.
d. Hai khổ cuối
Cảnh vật ở khổ 4 có gì giống và khác cảnh khổ 1?
Khổ 4 thể hiện tâm trạng gì của con hổ?
Hai câu thơ mở đầu và cuối của khổ 5 có ý nghĩa gì?
e. Tổng kết: Nội dung và nghệ thuật
Hoạt động của học sinh
1. Đọc chú thích SGK và trả lời tác giả tác, tác phẩm
Thế Lữ (1907-1989) tên khai sinh là Nguyễn Thứ Lễ, quê Bắc Ninh-Là nhà thơ tiêu biểu của phong trào thơ mới (1932-1945) buổi đầu
Nhớ rừng là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Thế Lữ và là tác phẩm góp phần mở đường cho sự thắng lợi của thơi mới
2. Đọc hiểu văn bản
Bố cục chia làm 5 đoạn:
- Đoạn 1: Tâm trạng của con hổ khi bị nhốt trong vườn bách thú
- Đoạn 2:Con hổ nhớ lại cảnh khi là chúa tể của muôn loài
- Đoạn 3: Con hổ nuối tiếc thời oanh kiệt không còn nữa
- Đoạn 4: Căm giận,khinh ghét cảnh sống tầm thường, giả dối
- Đoạn 5: Nổi nhớ rừng lại cháy lên khôn nguôi của con hổ
3. Tìm hiểu kỹ về nội dung
a. Tâm trạng con hổ khi bị nhốt ở vườn bách thú
Gặm một khốicăm hờn trong cũi sắt
- Gặm : hành động bứt phá của con hổ
- Khối : kết thành
àSử dụng động từ, danh từ . miêu tả tâm trạng căm hờn uất ức vì bị mất tự do của chúa sơn lâm
- Tủi nhục, ngao ngán vì bị sa cơ thất thế
Từ ngữ giàu hình ảnh
=> Đây là nổi tủi nhục của con hổ khi bị nhốt cũng chính là nổitủi nhục căm hờn, cay đắng của người dân bị mất nước
b. Nỗi nhớ rừng của con hổ
Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già
-Tiếng gió gào ngàn, giọng nguồn hét núi
-lá gai, cỏ sắc
àSử dụng hàng loạt động từ, danh từ, tính từ để tả cánh rừng
=>Cảnh núi rừng thiên nhiên hùng vĩ
àHình ảnh con hổ hiện lên mạnh mẽ, vừa nhẹ nhàng, uyển chuyển
- Nào đâu những đêm vàng... trăng tan?
- Đâu những ngày mưa... đổi mới?
- Đâu những bình minh... tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng...bí mật?
àĐiệp ngữ kếthợp với câu hỏi tu từ nối tiếp nhau, gợi lại những kỷ niệm tuyệt đẹp của một thời vàng son thể hiện khí phách ngang tàng làm chủ.
àCâu hỏi tu từ kết hợp với dấu chấm cảm.
=>Nhấn mạnh sự nuối tiếc của con hổ
c. Nỗi chán ghét thực tại
- Giống miêu tả nỗi chán trường, uất hận của con hổ
- Khác:
khổ 1: miêu tả cảnh giam càm của con hổ
khổ 4: miêu tả chi tiết cảnh thiên nhiên nơi con hổ bị nhốt. Uất hận, chán ghét thực tại nhỏ bé, tầm thường, giả dối. Đây cũng là tâm trạng của bao thế hệ thanh niên thời bấy giờ
d. Tổng kết
C. Tổng kết
1. Nội dung: Thế Lữ mượn lời con hổ bị nhốt ở vườn bách thú để diễn tả sâu sắc nổi chán ghét thực tại tầm thường, tù túng và niềm khao khát tự do mảnh kiệt
2. Nghệ thuật: Vần thơ đầy cảm xúc lãng mạn, giàu hình ảnh.
D. Hướng dẫn học bài
- Học thuộc lòng bài thơ
- Soạn bài tiếp theo