Đề bài: Em hãy Phân tích đoạn trích Chí khí anh hùng thuộc Truyện Kiều của Nguyễn Du
Phân tích đoạn trích Chí khí anh hùng
I. Dàn ý Phân tích đoạn trích Chí khí anh hùng:
1. Mở bài:
- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Du.
- Giới thiệu về đoạn trích “Chí khí anh hùng”:
+ Thuộc phần hai lưu lạc và gia biến, bắt đầu từ câu 2213 đến câu 2230.
+ Hoàn cảnh: Từ Hải cứu Kiều ra khỏi kiếp lầu xanh lần hai, chàng là người lòng mang nghiệp lớn.
2. Thân bài:
a) Khát vọng lên đường của Từ Hải:
- Thời gian: “hương lửa đương nồng” -> đang hạnh phúc, nồng ấm.
- Tâm thế:
+ “Trượng phu”: người đàn ông có chí khí, có phẩm chất anh hùng.
+ “thoắt”: sự thay đổi dứt khoát, mau lẹ, không luyến tiếc.
+ “lòng bốn phương”: cách nói ước lệ cho chí nguyện lập công danh, sự nghiệp.
- Sự chuẩn bị lên đường:
+ Không gian: “trời bể mênh mang” -> Tính chất không gian rộng lớn, tôn lên tầm vóc cao lớn của con người
+ Tầm nhìn: “trông vời” -> Người có tầm nhìn sáng suốt, xa rộng.
+ Tư thế: “thanh gươm yên ngựa” -> Sẵn sàng nhập cuộc, chí khí ngút trời.
+ Hoạt động: “lên đường thẳng rong” -> quyết tâm lên đường không hề lo âu, chia li mà không hề bịn rịn.
=> Từ Hải là người anh hùng có tầm vóc sánh ngang với đất trời, có khát vọng công danh phi thường. Hình ảnh chàng quay gót ra đi thể hiện sự dũng mãnh, hành động dứt khoát, không do dự.
b) Cuộc đối thoại giữa Thúy Kiều và Từ Hải
* Lời của Thúy Kiều:
- Xưng hô: chàng - thiếp
- Bổn phận: “phận gái chữ tòng”
- Mong muốn: “một lòng xin đi” -> bịn rịn, níu kéo, không muốn xa chồng.
=> Thúy Kiều không chỉ ý thức được bổn phận của người vợ, thể hiện tình yêu, sự quyến luyến với chồng mà còn hiểu và khâm phục ý chí anh hùng của Từ Hải.
* Lời của Từ Hải:
- Trách:
+ “Tâm phúc tương tri”: hai người đã hiểu nhau sâu sắc.
+ “Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?”: Mong muốn Kiều vượt lên tình cảm thương nhớ thông thường để xứng làm vợ người anh hùng. Qua đó nâng cao giá trị, khẳng định vị thế của Kiều là tri kỉ của Từ Hải.
- Hứa hẹn:
+ “Mười vạn tinh binh”, “Tiếng chiêng dậy đất”, “bóng tinh rợp trời”, “rõ mặt phi thường”: tạo nên sự nghiệp xuất chúng, phi thường -> Niềm tin vào sức mạnh và khả năng của bản thân.
+ “Rước nàng nghi gia”: hứa đón Kiều về làm vợ bằng nghi thức trang trọng.
=> Đây vừa là món quà, vừa thể hiện sự trân trọng dành cho Kiều, giúp nàng rửa sạch vết nhơ trong quá khứ.
- Lời an ủi:
+ Chân thành, không hề giấu giếm sự khó khăn, vất vả của những bước đầu tạo dựng sự nghiệp.
+ Khuyên nhủ Kiều nhẹ nhàng, khẳng định rằng nàng chỉ cần đợi một năm là chàng đã lập nên cơ đồ.
=> Từ Hải là người anh hùng có chí khí, có khát vọng và bản lĩnh, tự tin vào khả năng của mình.
=> Chàng đã thuyết phục nàng bằng cả lí trí và tình cảm. Những lời nói nhẹ nhàng, thấu tình đạt lí của Từ Hải đã khẳng định phẩm chất anh hùng được Nguyễn Du xây dựng.
c) Hành động ra đi của Từ Hải:
- Hành động: “Quyết lời dứt áo ra đi” -> Quyết tâm, không do dự, không để tình cảm cá nhân cản bước chân mình.
- Điển tích “chim bằng”: ẩn dụ tượng trưng cho người anh hùng có lí tưởng cao đẹp, hùng tráng.
d) Nghệ thuật;
- Xây dựng hình tượng nhân vật Từ Hải mang đầy tính ước lệ, trở thành hình tượng con người mang tầm vóc vũ trụ.
- Sử dụng nhiều từ Hán Việt, điển tích.
- Ngôn ngữ đối thoại thể hiện suy nghĩ, tính cách của nhân vật.
3. Kết bài:
- Khái quát lại hình tượng của người anh hùng Từ Hải.
- Khẳng định tài năng của Nguyễn Du.
Tham khảo thêm 4 dàn ý phân tích đoạn trích Chí khí anh hùng, các em học sinh sẽ dễ dàng phân tích được khát vọng cao đẹp và quyết tâm lập công của nhân vật Từ Hải. Qua đó có cái nhìn sâu sắc hơn về một hình tượng người anh hùng lý tưởng mà tác giả Nguyễn Du muốn truyền đạt.
II. Bài văn phân tích Chí khí anh hùng:
1. Phân tích đoạn trích Chí khí anh hùng ngắn nhất - mẫu số 1:
“Chí khí anh hùng” là đoạn trích nằm trong phần hai của tác phẩm “Truyện Kiều”. Đoạn thơ này, Nguyễn Du đã thể hiện hình tượng người anh hùng Từ Hải đầu đội trời chân đạp đất, lòng mang chí lớn bốn phương.
“Nửa năm hương lửa đương nồng.
Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương.
Trông vời trời bể mênh mang
Thanh gươm yên ngựa, lên đường thẳng rong.”
Sau khi Từ Hải cứu Kiều ra khỏi kiếp lầu xanh lần hai, hai người sống chung vô cùng hạnh phúc. Thế nhưng chàng là người lòng mang nghiệp lớn, vậy nên chàng quyết định tạm xa nàng Kiều, làm nên chuyện lớn. Hai từ “trượng phu” đã thể hiện tấm lòng trân trọng, yêu thương, bộc lộ lí tưởng của Nguyễn Du về dáng vóc của một người anh hùng thời đại quy tụ những phẩm chất đạo đức tốt đẹp. Từ “thoắt” dùng để chỉ thái độ dứt khoát, sự chuyển đổi nhanh chóng trong tâm lý của Từ Hải. Chàng quyết định rời bỏ cuộc sống êm đềm, chuyển sang những ngày tháng bôn ba vất vả trong tương lai vì sự nghiệp. Nguyễn Du cũng rất tinh tế khi diễn tả tráng chí của Từ Hải bằng cụm từ “động lòng bốn phương” và “trời bể mênh mang”. Đây đều đại diện cho khát khao vươn ra bể lớn, thoát khỏi cái bóng nam nhi tầm thường quanh quẩn bên vợ con, để làm nên đại nghiệp. Khát vọng mạnh mẽ về việc trả nợ công danh đã thôi thúc Từ Hải từ biệt Thúy Kiều, dứt áo ra đi một cách quyết đoán. Hình ảnh một gươm, một ngựa đơn độc lên đường lại càng làm sáng rõ phẩm chất và vẻ đẹp của người anh hùng thời đại, tay không quyết tâm lập nghiệp, khẳng định ý chí, sự tự tin trong tâm hồn người trượng phu.
Đối mặt với việc Từ Hải lên đường tìm công danh, sự nghiệp Thúy Kiều không hề có ý định ngăn cản vì nàng là người hiểu rõ đại cục. Tuy nhiên trong lòng nàng ít nhiều cũng có phần buồn bã vì phải chia xa khi cuộc sống đang êm ấm. Vậy nên nàng đã ngỏ lời xin theo Từ Hải để tiện bề chăm sóc cho chàng:
“Nàng rằng:"Tâm phúc tương tri,
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?”
Trước đề nghị của Kiều, Từ Hải khuyên nhủ nàng rằng:
“Từ rằng: “Tâm phúc tương tri,
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?
…
Chầy chăng là một năm sau, vội gì!”
Ở đây, Từ Hải vừa nhẹ nhàng trách móc, sau lại an ủi, khuyên nhủ nàng bằng những lời lẽ xác đáng, củng cố thêm niềm tin của Kiều về chàng. Từ Hải nhắc nhở nàng nên gác lại chuyện nữ nhi thường tình mà ủng hộ chàng trên con đường xây dựng lên nghiệp lớn. Những ngày đầu đi lập nghiệp khó khăn chắc chắn sẽ có nhiều khó khăn, nếu có Kiều đi cùng sẽ làm cho chàng phải vướng bận thêm. Từ Hải còn khẳng định sẽ có được đội quân hùng mạnh “mười vạn tinh binh”, mang sức mạnh phi thường, hùng hậu “tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường”. Đến lúc đó sẽ “rước nàng nghi gia”, để Kiều được vẻ vang, sống trong vinh hoa phú phú. Có thể nói rằng việc Từ Hải ra đi ngoài để trả món nợ công danh thì còn là để Kiều có cuộc sống hạnh phúc, không phải lo nghĩ gì. Đó cũng chính là động lực mạnh mẽ thôi thúc chàng phải mau chóng thành công trở về. Vậy nên Từ Hải đã lập ra mốc thời gian “một năm sau” sẽ công thành danh toại. Đây như là một lời hứa với người thương, cũng là thử thách chàng tự đặt ra cho mình để chứng minh bản thân.
“Quyết lời dứt áo ra đi
Gió mây bằng đã đến kì dặm khơi”
Dứt lời, chàng cũng dứt khoát quay gót ra đi mà không chút do dự. Câu thơ cuối đã sử dụng điển tích “chim bằng sải cánh tung bay” để kì vĩ hóa vẻ đẹp của người anh hùng với tư thế lồng lộng giữa chiều kích vô tận của tự nhiên. Thông qua đó, Nguyễn Du đã thể hiện con người phi phàm trong không gian rộng lớn, khẳng định khát vọng lớn lao mang tầm vóc vũ trụ của Từ Hải.
Đoạn trích “Chí khí anh hùng” đã tập trung khắc họa hình tượng nhân vật Từ Hải mang tính ước lệ tượng trưng. Từ đó, tác giả đã thể hiện hình tượng người anh hùng đầy khí khái, có khát vọng và gửi gắm ước mơ về tự do và công lí trong xã hội cũ.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - Hết bài 1 - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Bài văn mẫu phân tích Bài thơ Chí khí anh hùng
“Chí khí anh hùng” là một trong những đoạn trích nổi bật thuộc “Truyện Kiều”, ngoài bài làm văn Phân tích đoạn trích Chí khí anh hùng, các bạn học sinh cùng thầy cô giáo có thể tham khảo thêm các bài làm văn mẫu Cảm nhận về đoạn Chí khí anh hùng, những bài viết về đoạn trích trong Truyện Kiều và cả phần Soạn bài Chí khí anh hùng hiện đang có trên Taimienphi.vn
2. Cảm nhận Chí khí anh hùng - mẫu số 2:
“Truyện Kiều” của Nguyễn Du được coi là tập đại thành của văn học Việt Nam. Trong tác phẩm, đoạn trích “Chí khí anh hùng” đã diễn tả lại phong thái, ý chí của Từ Hải - người anh hùng được ước lệ mang tầm vóc phi thường, cao cả.
Từ Hải trong “Truyện Kiều” là người được miêu tả với vẻ đẹp mạnh mẽ “Vai năm tấc rộng thân mười thước cao”, là dáng vóc của người anh hùng, tay quen với chuyện binh đao. Đặc biệt Nguyễn Du còn nhắc tới hai nét đẹp ấn tượng hơn người của Từ Hải rằng “côn quyền hơn sức”, “thao lược gồm tài”. Chính vì thế, chàng ắt không phải là con người chịu cảnh an phận thủ thường. Với nhân vật này chuyện chinh chiến tìm công danh, khẳng định bản thân là chuyên ắt phải làm, đặc biệt là trong hoạt cảnh xã hội nhiều biến động lúc bấy giờ. Vậy nên chỉ sau “nửa năm hương lửa đương nồng” với Thúy Kiều, Từ Hải đã không tiếc rời xa cuộc sống êm đềm với người vợ tài sắc, để lên đường tìm công danh, thỏa chí làm trai ở bốn phương:
“Nửa năm hương lửa đương nồng
Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương
Trông vời trời bể mênh mang
Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong”
“Nửa năm” có lẽ là quãng thời gian êm đềm hiếm hoi trong cuộc đời Kiều kể từ sau biến cố. Trong lúc tình yêu và hạnh phúc vợ chồng đang nồng đượm, yên ấm, Từ Hải quyết chí ra đi, rời xa người vợ tài sắc để thực hiện lí tưởng nam nhi của mình. Động từ "thoắt" vừa thể hiện một trạng thái nhanh chóng vừa thể hiện sự dứt khoát, kiên quyết của Từ Hải. Chàng là một đấng nam nhi muốn "vẫy vùng" nên đã "động lòng bốn phương". Chàng là người có ý chí lập công danh, sự nghiệp lớn. Hình ảnh Từ Hải lên đường một mình một ngựa thể hiện khí phách của một người anh hùng dũng cảm, ra đi dứt khoát , không để niềm riêng vướng bận. Một người có nguyện ước tang bồng phải làm nên nghiệp lớn, khát khao được vùng vẫy bốn bể năm châu. Đó là lí tưởng, là mục đích cao đẹp của một vị anh hùng nuôi chí lớn.
Trải qua bao bể dâu, đau đớn, vừa hạnh phúc chưa được dài lâu, chắc hẳn Kiều cũng rất buồn khi Từ Hải lựa chọn ra đi . Nhưng là tri âm tri kỉ với chàng, Kiều hiểu hơn ai hết chí hướng của chồng mình. Nàng mong muốn được đi theo chồng sẻ chia khó khăn gian nan nơi chiến trận. Đó là vẻ đẹp trong nhân cách của Thúy Kiều.
“Nàng rằng “Phận gái chữ tòng,
Chàng đi thiếp cũng một lòng xin đi”.
Trước đề nghị đó, Từ Hải lại không nghĩ đấy là điều nên làm mà nhẹ nhàng khuyên nhủ thê tử, mong nàng sẽ gác lại chuyện nữ nhi thường tình mà bớt lo lắng. Những lời ấy của Từ Hải không chỉ là lời khuyên giải mà còn như một lời động viên sâu sắc đến Thúy Kiều, khẳng định vị trí quan trọng của nàng trong lòng chàng. Những câu thơ sau đó càng thể hiện được ý chí quyết tâm của Từ Hải cũng như tấm lòng của chàng với người vợ kết tóc rằng:
“Bao giờ mười vạn tinh binh
Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường
Làm cho rõ mặt phi thường
Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia”
Từ Hải bộc lộ rõ quyết tâm và tráng chí làm nên nghiệp lớn của mình. Chàng phải sở hữu trong tay đội quân hùng mạnh “mười vạn tinh binh”, mang sức mạnh phi thường, hùng hậu “tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường”, nổi danh một phương, bá chủ một vùng, thì mới quay trở về. Đồng thời Từ Hải cũng để lại lời hứa hẹn với Kiều rằng “Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia”. Có thể nói rằng ngoài việc Từ Hải ra đi để trả món nợ công danh, thì một mục đích khác cũng là Từ Hải muốn cuộc sống của Kiều được thêm hạnh phúc, không còn bao giờ phải chịu cảnh chèn ép, tủi nhục. Tất cả những điều ấy đã làm nên động lực mạnh mẽ thôi thúc Từ Hải nhanh chóng công thành danh toại.
Sau khi thể hiện những khát vọng, hoài bão của mình, Từ Hải cũng bộc lộ nỗi lo lắng, tầm nhìn xa trông rộng của mình khi nói với Kiều:
“Bằng nay bốn bể không nhà
Theo càng thêm bận biết là đi đâu”.
Quả thực những ngày đầu tiên đi tìm công danh thực khó khăn, Từ Hải chỉ có một thân một mình, một gươm, một ngựa, chưa thực sự vững vàng. Đối với nam nhân cảnh bốn bể là nhà, buôn ba khắp chốn là điều bình thường, thế nhưng với thân liễu yếu đào tơ như Thúy Kiều thì đó là quả thực là điều gian khó. Từ Hải sợ Kiều phải chịu cảnh vất vả, mệt nhọc, điều ấy càng khiến chàng không yên lòng mà dựng nghiệp lớn, chính vì thế để Kiều ở nhà chờ chàng trở về mới là lựa chọn sáng suốt nhất. Đồng thời để an ủi giai nhân, Từ Hải cũng hứa hẹn với Thúy Kiều rằng:
“Đành lòng chờ đó ít lâu
Chầy chăng là một năm sau vội gì”
Chàng lập ra mốc thời gian như thế không chỉ thể hiện ý chí quyết tâm lập của mình mà còn là lời an ủi, động viên Thúy Kiều, khiến nàng yên tâm, vững dạ ở nhà làm hậu phương. Sau những lời bộc bạch, khuyên nhủ Thúy Kiều, Từ Hải dứt khoát chia tay hồng nhan để lên đường tìm kiếm công danh. Hình ảnh “Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi” là biểu tượng đẹp, ẩn dụ cho sự thành công lẫy lừng của nhân vật này về sau. Cảnh chim bằng vỗ cánh vượt gió bay lên, thể hiện tầm vóc của người anh hùng ra đi tạo lập công danh hiển hách, sánh ngang với trời đất, núi sông, không phụ hồng nhan, không phụ chí nam nhi.
Qua đoạn trích “Chí khí anh hùng”, Nguyễn Du đã thể hiện ước mong về người anh hùng lí tưởng trong thời đại với khát vọng lớn lao và tấm lòng cao cả. Đồng thời, cho thế hệ trẻ những người như chúng em bài học về mục đích và lí tưởng sống. Hãy là những thanh niên đầy nhiệt huyết, sống với ước mơ và lí tưởng dù phía trước có gian nan, thách thức hãy giữ vững niềm tin vào chính bản thân mình. Thành công sẽ đến với những người tận lực và tận tâm.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Mô tả cuối bài: Ngoài phân tích đoạn trích Chí khí anh hùng, “Truyện Kiều” còn có rất nhiều đoạn trích nổi tiếng khác mà em có thể tham khảo như Phân tích đoạn trích Trao duyên; Cảm nhận đoạn trích Thề nguyền;... Đây đều là những trích đoạn cực kì đắt giá trong “tập đại thành” của thi ca Việt Nam. Em hãy đọc để hiểu thêm về tác phẩm và tài năng của Nguyễn Du nhé.